Club Yakamoz




Seni d���nmek g�zel �ey --- Onurlu �ey --- D�nyan�n en g�zel sesinden --- En g�zel t�rk�y� dinlemek gibi bir �ey.




yay�nlardan se�meler




Ayben & Andrei------�stanbul 1999




Buraya bir kitaptan veya bir makaleden veya benzer yay�nlardan be�endi�iniz ba�kalar�n�nda okumas�n� istedi�iniz yaz�lar� asabilirsiniz.

ERDEM �ZER�NE

B�t�n g�zel sanatlar�n k�k�nde Animist b�y�c�l���n izleri vard�r. �lk insanlar�n erdemleri de Toteme tapmalar�, Totem'in iste�ine ayk�r� davran��ta bulunmamalar�nda belirmektedir. Klan'�n Toteme sayg� duyan �yeleri erdemlidirler. �nsan�n �evresinde korkulacak, tap�lacak bu kadar �e�itli g��ler, ruhlar, ya�ayan �l�ler bulunmas� elbette �oktanr�c�l��� do�uracakt�. �ok say�daki Tanr�lara �nce M�s�r' da rastl�yoruz. Eski M�s�r �oktanr�c�l��� a��k�a Totemizm ve Animizmin kal�nt�lar�na dayanmaktad�r.
Eski M�s�r edebiyat�nda �len bir kad�n�n ya�ayan kocas�na g�nderdi�i ��yle bir mektup vard�r:
"Ey benim arkada��m, benim kocam. Hi�bir zaman yemekten, i�mekten, sarho� olmaktan, kad�nlarla sevi�menin zevkini tatmaktan ve �enlikler yapmaktan geri kalma. G�nd�z�n de, geceliyinde kendini her t�rl� zevke terket. Kalbinde kayg�lar�n yer etmesine sak�n meydan verme.
��nk� Bat� �lkesinde uyku ile karanl�k h�k�m s�rmektedir. Buras� �yle bir �lkedir ki i�inde bulunanlar hi� bir zaman d��ar�ya ��kamayacaklard�r. Uyumaktad�rlar ve art�k hi� uyanmayacaklard�r."
Filozoflar�n erdem tan�mlar� ��yledir:
MAHAVIRA (Jainizm) "�nsan, hi�bir canl� varl��a k�t�l�k yapmadan ya�amal�d�r. �ok s�k� bir perhiz yapmal�, m�mk�nse ��plak gezmelidir. A� kalarak �lmek en b�y�k erdemdir."
GOTAMA (Budizm) "�nsan y�re�inden ya�amak iste�ini ��kartmal�d�r, ancak yok olarak ac�dan kurtulabilir..."
(Bir �eye, duydunuz diye inanmay�n, atalar�n�z inanm�� diye inanmay�n, ben s�yledim diye inanmay�n. Kendi kendinize duydu�unuz, denedi�iniz, do�ru buldu�unuz �eylere inan�n. (BUDA)
KONG FU TSEU (Konf��y�s) "�nsan�n amac� iyi ve uzun ya�amakt�r. Bunun i�inse erdem gerekir."
KSENOFANES "Varl�k her �eydir. De�i�iklik g�r�n��ten ibarettir, ger�ekte de�i�en hi�bir �ey yok."
PARMENIDES "Varl�k e�er var olmaya ba�lam��sa, ya bir varl�ktan ya da bir yokluktan ��k�yor demektir. ���nc� bir olu� d���n�lemez. Varl�k e�er bir varl�ktan ��k�yorsa, kendi kendini do�urmu� oluyor ki bu da yeni bir �ey olmamas� demektir. Varl���n yokluktan ��kmas� akla uygun de�ildir. Varolan de�i�mez. ��nk� de�i�mek ya bir varl��a ya da bir yoklu�a ge�mek demektir. Bu kuruntudan �t�r� ak�l i�in bir birlik olan evren, biz insanlara ikililik olarak g�r�n�yor..."
HERAKLEITOS "Evren, yaratmayla yok olmanin sonsuza kadar birbirini kovalamas�d�r. Her�ey ancak kar��tlar�n kavgas�ndan do�ar..."
EMPEDOKLES "devrim bir ger�ektir ama olu� diye bir �ey yoktur. Sevgi sonunda tiksinmeyi yenecektir. Sevgi Tanr�'d�r..."
Rodos'lu KLEOBLUS "�l�� en iyi �ey.Dinlenmeyi sevmeli gevezeli�i de�il.�ocuklar e�itilmeli..."
Atina'li SOLON "�l��l� kal. Keder do�uran hazdan ka�..."
Isparta'li KHILON "�l��l� ol. Kanunlara uy..."
Lesbos'lu PITTAKOS "�l��y� g�z �n�nde tut. Yapmak istedi�ini s�yleme ba�aramazsan g�lerler..."
Priene'li BIAS "�l��y� ka��rma. �ok dinle yerinde konu�..."
Korithos'lu PERIANDROS "Bahtl�l�kta �l��l� ol..."
font color="white"> Milet'li THALES "K�t� yoldan zengin olma. Ac�nmaktan �ok k�skan�l..."
SOKRATES "Tek kesinlik, erdem bilgisindedir.Erdem ��renilir.Ki�iler bilmedikleri i�in k�t�d�rler. Erdem birdir, b�l�nmez, ayr�lmaz. Erdem insan�n kendini bilmesi tan�mas�d�r. Erdem bilgidir."
KALLIKES "erdem, g��s�z�n i�ine gelendir..."
Max STIRNER " erdem, kendi isteklerime benim uygunlu�umdur..."
ARISTIPPOS "erdem, haz almada �l��l� olmakt�r..."
ORIGENES "erdem, Tanr� kar��s�nda �l��l� olmakt�r..."
FARABI "ki�iyi erdemli k�lan Tanr�'d�r..."
MACCHIAVELLI "s�z�nde durmak b�y�k bir erdemdir, ama b�t�n b�y�k i�leri s�z�nde durmayanlar ba�arm��lard�r..."
MONTAIGNE "biz insanlar, kendimizi k�t�lemede g�sterdi�imiz zekay� hi� bir yerde g�stermeyiz. Kafam�z�n o her�eyi bozabilen tehlikeli aletin pe�ine d��t��� �ld�rmeye kastetti�i av kendi kendimizdir. �nsan� �ld�rmek i�in g�n �����nda geni� meydanlar arar�z. �nsan� yaparken gizlenip utanmak bir �dev onu �ld�rmesini bilmekse bir �ok erdemleri i�ine alan bir �ereftir..."
Francis BACON "erdemler �lkesini y�neten S�leyman Evi bir ba�ka ad�yla Alt� G�nl�k ��ler Koleji'dir..."
DESCARTES "erdem d���nce �l��s�n� kullanmakt�r. �yi sand���m�z �eyleri i�lemekte g�sterdi�imiz karardan ibarettir..."
PASCAL "en �st�n iyi, hi� bir k���lme ve k�skan�l�k duymaks�z�n herkesin birden olabilendir. Buysa Tanr�'d�r... "
GEULINCX "erdem, Tanr�'n�n d�zenine boyun e�mektir..."
Pierre BAYLE "erdem, akl�n ald���na de�il almad���na inanmakt�r..."
SPINOZA "erdem akla uygun davranmakt�r..."
LEIBNIZ "erdem bir zorunluluktur �u halde erdemsizlik m�mk�n degildir..."
William WOLLASTON "erdem do�ru bir yarg�d�r. Erdem do�ruculuktur..."
Samuel CLARKE "erdem nesnelerin do�al niteliklerine uygun davranmakt�r..."
SHAFTESBURY "erdem g�zelle iyinin uyu�mas�d�r..."
HUTCHESON "erdem bir e�ilimdir, i� g�d�d�r..." MANDEVILLE "erdem toplum i�erisinde dogal bir duyguda�l�kt�r..."
Claude Adrien HELVETIUS "erdem, toplum yarar�na olan davran��t�r..."
BERKELEY "erdem, sonsuz g��l� ruhun idrak ettirdi�i bir fikirdir..."
Henri Baron d'HOLBACH "erdem, fiziktir, bir molek�l hareketidir..."
VOLTAIRE "erdem, benzerine iyilik etmektir..."
Immanuel KANT "erdem bir i�g�d� i�i de�il bir ak�l i�idir..."
Friedrich Wilhelm Joseph SCHELLING "erdem, sanatt�r..."
George Wilhelm Friedrich HEGEL "erdem, varl���n bilincidir..."
SCHOPENHAUER "erdem denmeye de�er tek e�ilim ac�makt�r..."
DARWIN "erdem �evreye ve ko�ullara uymak zorunlulu�undan do�an, bir evrim �r�n�d�r..."
Friedrich NIETZSCHE "erdem, insan�n insan�st�ne ula�mak i�in harcad��� �abad�r..."
SARTRE "hi� bir �ey ki�i o�lunu, kendinden, kendi benli�inden kurtaramaz..."
D���nce zincirinin geli�me s�ras�na g�re incelenmesi, erdemin �e�itli a��lardan �esitli anlamlara itildi�ini g�stermektedir. Bu anlamlar�n �oklu�u, erdemin ger�ek anlam�n� yitirmi�tir. B�t�n d���nce sistemleri, kendi ama�lar�na uygun olarak erdemden yararlanm��lard�r. Erdem: dinsel, toplumsal, ki�isel ��karlara g�re de�erlendirilmi�tir. �nsanlar sava�a, talana, tapmaya, vergi dairesine erdem sopas�yla itilerek g�t�r�lm��lerdir. Do�acak �ocu�un kendinden oldu�unu bilmek isteyen baba kar�s�n� erdem zincirine vurarak d�rt duvar aras�na kapatm��t�r. G��l�ler erdem perdesi alt�nda g��s�zleri ezmi�ler, g��s�zler erdem s���na��na gizlenerek g��l�lerden korunmu�lard�r. Oysa, hangi a��dan bak�l�rsa bak�ls�n, b�t�n bu davran��larda erdemin ortak bir yan� g�r�lmektedir: Erdem bir �abay� gerektirir. Di�er ortak yanlar�n� da ��yle s�ralayabiliriz:
Erdem ki�isel �abay� g�den d���ncededir.
" " bir dirence kar�� g�den d���ncededir.
Erdem, ki�isel bir �abay�, bencillik direncine kar�� bencilli�in geli�mi� bir bi�imi olan ve �evresini etkileyici bir �zgecillikle g�den d���ncededir.
Erdem, yal�n bir �abad�r. Bu �abay� g�sterebilmek i�in �a��n�n insan� olmak ve �zg�r bulunmak yeter. Ne var ki belli bir �a�da ya�amakla o �a��n insan� olunmaz, sadece esir bulunmamak �zg�r olmak degildir. Bir �a��n insan� olabilmek i�in o �a��n bilgisine eri�mi� bulunmak, �zg�r olabilmek i�in her t�rl� etkiden s�yr�labilmek gerekir. Erdemin, ucu sonsuzlu�a y�nelen genis alalnina, ancak bu niteliklerin elde edilmesinden sonra �ikilabilir. �nsanl�k maceras� bu u�suz bucaks�z alanda ba�lamaktad�r...............
Kaynak: Orhan HAN�ERLIOGLU
"Erdem A��s�ndan D���nce